Xuyên tâm liên - KHÁNG SINH TỰ NHIÊN từ núi rừng

Xuyên tâm liên là một trong những dược liệu của y học cổ truyền tại Việt Nam. Trong những năm trở lại đây, khi việc sử dụng thảo dược thiên nhiên để điều trị bệnh trở nên phổ biến, xuyên tâm liên đã được nghiên cứu nhiều hơn, đặc biệt là đã được phê duyệt và đưa vào điều trị cho bệnh nhân Covid19.

Mục lục bài viết

Xuyên tâm liên và đặc điểm nhận biết

Xuyên tâm liên là loại cây thuộc họ Ô rô (Acanthaceae), có tên khoa học là Andrographis paniculata. Ngoài ra, còn được biết đến với các tên khác như cây lá đắng, khô đảm thảo, công cộng, hùng bút, nguyên cộng, lam khái liên, nhất kiến kỷ…

Loại thảo dược này có nguồn gốc từ Ấn Độ và Sri Lanka, sau đó du nhập và được trồng phổ biến ở các nước thuộc khu vực Nam Á, Đông Nam Á, miền nam Trung Quốc, khu vực Caribe, Trung Mỹ, Australia và Châu Phi.

Hình ảnh nhận biết cây xuyên tâm liên

Xuyên tâm liên có chiều cao trung bình khoảng 0,3 - 0,8 m. Cây lá mềm, mọc đối xứng và có cuống ngắn. Phiến lá thuôn dài, với hai đầu nhọn, chiều dài từ 3 - 12 cm và rộng khoảng 3,5 cm.

Hoa của cây thường nở vào tháng 9 - tháng 12, hoa có màu trắng, điểm phớt hồng, mọc thành chùm ở đầu cành hoặc nách lá. Mùa ra quả là từ tháng 1 - tháng 2, với dáng dài, nhẵn có chiều dài 1,5 cm và rộng 3,5 mm, bên trong chứa các hạt hình trụ có lông mịn.

Thành phần hóa học có trong cây xuyên tâm liên

Các hoạt chất hóa học được tìm thấy trong xuyên tâm liên bao gồm 2 nhóm hoạt chất chính là diterpen lacton và flavonoid. Ngoài ra, hàm lượng các chất phân bổ trên các bộ phận của cây được ước tính như sau:

Thành phần hóa học của cây xuyên tâm liên

Thành phần hóa học của cây xuyên tâm liên bao gồm những gì?

Hàm lượng andrographolid có trong lá cây khoảng 2,6%; ở thân là 0,1 – 0,4%. Lá chứa hơn 2% andrographolid trước khi cây ra hoa, sau đó giảm xuống còn 0,5%.
Rễ cây có một fiavanon glvcosid là andrographidin
Ngoài ra, xuyên tâm liên còn có các chất khác là andrographan, anđrographon, andrographosterin, panicolid, p – sitosterol – D – glucosid, a – sitosterol, acid caffeic, carvacrol, eugenol, acid myristic, hentriacontan, tritriacontan.
Bằng nuôi cấy mô, từ trụ dưới lá mầm và thân, sẽ thu được các paniculid A, B, C.

Phân bố, sinh thái cây xuyên tâm liên

Đây là loài cây ưa khí hậu nóng ẩm, phát triển mạnh vào mùa xuân hè, vì vậy rất thích hợp được trồng ở nhiều tỉnh phía Bắc nước ta.

Vào thời điểm tháng 9 - tháng 10, những quả già sẽ được thu hoạch tách vỏ lấy hạt và đem bảo quản để gieo trồng và tháng 2 - tháng 3. Có thể gieo thẳng hoặc gieo trong vườn ươm, hạt mầm sẽ mọc sau 7- 10 ngày.

Cách lựa chọn đất để trồng xuyên tâm liên cũng rất quan trọng, loại cây này ưa đất nhẹ, cát pha, thoát nước tốt, không chịu được ngập úng. Vì vậy, đất cần cày bừa, đập nhỏ, lên luống cao 20 – 25 cm, rộng 0,9 – 1 m, mỗi hecta bón lót 10 – 15 tấn phân chuồng sau đó trồng với khoảng cách 20 x 30 cm hoặc 30 x 30 cm. Nếu trồng lấy hạt thì nên trồng thưa hơn, khoảng 30 x 40 cm - 40 x 40 cm.

Thời gian đầu, cần tưới đủ ẩm, làm cỏ, xới tơi đất, vun gốc thường xuyên. Mỗi tháng, bón thúc 80 – 100 kg đạm cho 1 ha. Nếu có điều kiện, hãy dùng nước phân, nước giải pha loãng tưới thay đạm.

Vì cây rất dễ bị sâu ăn lá nên cần có biện pháp bảo quản cây trong quá trình chăm sóc. Thời điểm thu hoạch lá cây là khi bắt đầu ra nụ, khi bắt đầu nở hoa cũng là lúc toàn cây được thu hoạch.

Tác dụng của xuyên tâm liên

Cùng điểm qua các công dụng hữu ích mà cây xuyên tâm liên mang lại cho sức khỏe

Xuyên tâm liên có công dụng thanh nhiệt thải độc

Đây là vị thuốc giúp giải nhiệt, tiêu độc, ngăn ngừa các loại mụn nhọt, nóng trong người, bảo vệ gan mật.

Hỗ trợ chữa tiêu chảy, bệnh tả, đau dạ dày

Hoạt chất Diterpen trong thành phần xuyên tâm liên có khả năng kháng lại vi khuẩn E.coli. Ngoài ra, Andrographolid có tác dụng chống loét và bảo vệ niêm mạc dạ dày.

Xuyên tâm liên có tác dụng lợi tiểu

Một thí nghiệm trên chuột trắng đã cho thấy, khi tiêu thụ xuyên tâm liên có tác dụng lợi tiểu tương tự thuốc Furosemide.

Hỗ trợ điều trị tăng huyết áp, bảo vệ tim mạch

Các thí nghiệm trên chuột trắng cho thấy, khi sử dụng một lượng xuyên tâm liên có tác dụng giảm huyết áp đáng kể. Đồng thời, với thử nghiệm tiêm tĩnh mạch cao chiết flavonoid từ rễ cây cho chó có tác dụng ngăn chặn tạo huyết khối - nguyên nhân hàng đầu gây nhồi máu cơ tim.

Xuyên tâm liên điều trị các bệnh đường hô hấp

Xuyên tâm liên đã được nghiên cứu và đưa vào điều trị các bệnh đường hô hấp như viêm phế quản cấp và mạn.

Tăng cường hệ miễn dịch

Xuyên tâm liên có các tác nhân kích thích miễn dịch và kháng virus tự nhiên, một số trong số đó có thể hoạt động để khôi phục sự cân bằng miễn dịch hoặc cân bằng nội môi. Có thể an toàn để sử dụng cả trước và trong khi nhiễm virus Covid19.

Xuyên tâm liên hỗ trợ điều trị Covid19

Hiện tại các nhà khoa học trên thế giới đã có những nghiên cứu cho thấy với 2 thành phần của Xuyên tâm liên là flavonoid và glycoside có tác dụng ức chế men protease của virus corona, hạn chế sự phát triển của chúng, qua đó làm giảm nhẹ các triệu chứng lâm sàng.

Khuyến cáo của Bộ Y tế trong việc sử dụng xuyên tâm liên điều trị Covid19

Ứng dụng xuyên tâm liên trong điều trị Covid19

Việc đưa thảo dược Xuyên tâm liên vào hỗ trợ điều trị Covid19 đã được phát hành trong công văn số 1306/BYT-YDCT về phòng chống bệnh viêm đường hô hấp cấp do SARS-CoV-2 bằng thuốc và các phương pháp y học cổ truyền ngày 17/03/2020 của Bộ Y tế.

Tuy nhiên để đảm bảo an toàn sức khỏe, Bộ Y tế đã khuyến cáo người dân không nên tự ý mua thuốc Xuyên tâm liên để sử dụng, đặc biệt với mục đích phòng ngừa COVID-19.

Chỉ sử dụng Thuốc xuyên tâm liên theo chỉ dẫn của các y bác sĩ. Bất kỳ loại thuốc nào nếu sử dụng không đúng cách sẽ đều gây nguy cơ tổn hại đến sức khỏe.

Một số bài thuốc dân gian sử dụng xuyên tâm liên

Các bài thuốc dân gian của cây xuyên tâm liên

Các bài thuốc từ cây xuyên tâm liên

+ Bài thuốc chữa bỏng (giai đoạn hồi phục của bệnh)

Xuyên tâm liên 200g. Nấu với 500ml nước, rửa hàng ngày.
Xuyên tâm liên, hoàng bá, xà sàng tử, mỗi vị 100g. Nấu với 600ml nước, rửa hàng ngày.

+ Thanh nhiệt, giải độc cơ thể

Sử dụng 30 gram xuyên tâm liên khô đun nước và uống hàng ngày.

+ Bài thuốc điều trị viêm gan B

Sử dụng 15 gram xuyên tâm liên sắc chung với 1 lít nước và các vị thuốc khác như 25gram cây xạ đen, 25 gram cây cà gai leo. Sắc uống liên tục trong 3 tháng.

+ Điều trị viêm nhiễm ngoài da, mụn nhọt

Dùng lá cây xuyên tâm liên tươi đem rửa sạch, giã nát và đắp lên vùng da bị viêm nhiễm hoặc mụn nhọt. Đắp thường xuyên cho đến khi triệu chứng bệnh giảm dần.

+ Chữa viêm phổi, viêm phế quản, viêm xoang mãn tính và ho

Dùng 15gram xuyên tâm liên, 10 gram củ bách bộ, 10 gram kim ngân hoa, 10 gram củ mạch môn. Sắc với 1 lít nước và uống trong ngày. Dùng liên tục 1 tuần để đạt được kết quả trị liệu tốt.

+ Chữa viêm nhiễm đường tiêu hóa, bệnh kiết lỵ

Sử dụng 20 gram xuyên tâm liên sắc chung với 10 gram khổ sâm. Sắc lấy nước uống mỗi ngày.

+ Trị rắn độc cắn

Dùng lá cây xuyên tâm liên giã nát đắp lên miệng vết rắn cắn. Đồng thời, dùng 30 gram thân cây nấu nước uống.

+ Điều trị ho do lạnh

Sử dụng 12 gram xuyên tâm liên, 10 gram tang bạch bì, 10 gram địa cốt bì và 8 gram cam thảo, sắc lấy nước uống, dùng trong khoảng từ 5 – 7 ngày.

+ Chữa viêm họng, viêm amidan

Xuyên tâm liên, kim ngân hoa, mạch môn, huyền sâm, mỗi vị 12 gram sắc nước để uống. Dùng liên tục từ 7 – 9 ngày.

+ Trị chứng tiểu buốt, tiểu dắt

Lấy khoảng 15 lá xuyên tâm liên tươi, giã nát và hoặc vào máy xay xay nhuyễn. Lọc lấy nước và thêm chút mật ong vào uống.

Đối tượng không nên dùng xuyên tâm liên

Phụ nữ có thai và đang cho con bú
Người bệnh huyết áp thấp
Người bệnh tiêu hóa kém
Người bị hiếm muộn, khó có con
Người mắc chứng máu không đông, đang có chấn thương chảy máu
Bệnh nhân vừa phẫu thuật

Tác dụng phụ của xuyên tâm liên

Sử dụng xuyên tâm liên dài ngày có thể gây ra các tác dụng phụ như chán ăn, tiêu chảy, buồn nôn,… Khi dùng liều cao có thể gây sưng các tuyến bạch huyết, phản ứng dị ứng nghiêm trọng, tăng men gan.

Những lưu ý khi dùng xuyên tâm liên

Thận trọng khi dùng xuyên tâm liên

Xuyên tâm liên có thể không tương thích với một số loại thuốc chuyên biệt

Những người bệnh đang dùng các loại thuốc chống đông máu, thuốc kháng tiểu cầu, thuốc ức chế miễn dịch… cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng xuyên tâm liên để đảm bảo không ảnh hưởng tới sức khỏe và tương thích với các thuốc chữa bệnh đang dùng. Trong trường hợp gặp tác dụng phụ, cần báo ngay với bác sĩ để được điều trị kịp thời.

Xuyên tâm liên bán ở đâu, giá bao nhiêu?

Hiện nay trên thị trường đang bày bán rất nhiều loại thuốc chiết xuất từ xuyên tâm liên dưới dạng lá, rễ cây khô, cao xuyên tâm liên. Các sản phẩm thường có giá dao động từ 100.000vnđ - 500.000vnđ tùy dạng bào chế. Tuy nhiên, những loại sản phẩm này mang vị đắng gây khó uống cũng như khó tìm được đơn vị sản xuất và phân phối uy tín. Để đảm bảo an toàn thực phẩm cũng như sức khỏe của bản thân, khách hàng cần chọn lựa những sản phẩm Xuyên tâm liên đã được Cục An Toàn Vệ Sinh Thực Phẩm chứng nhận từ những thương hiệu uy tín.

Hệ thống nhà thuốc Pharmart.vn - nơi cung cấp các thực phẩm chức năng chăm sóc sức khỏe, làm đẹp, thiết bị y tế từ các nhãn hàng nổi tiếng trong và ngoài nước. Pharmart.vn cam kết đem tới cho người dùng các sản phẩm uy tín, đã được cấp giấy chứng nhận đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm rõ ràng, có tem kiểm định của Bộ Y Tế.

Sản phẩm Vegtin Xuyên Tâm Liên - 1 trong những sản phẩm đã được Bộ Y Tế cấp phép sử dụng, hiện đã được phân phối chính hãng và bày bán tại Nhà thuốc Pharmart. Thuốc có công dụng giảm ho, đờm, ngứa hay rát họng, khản tiếng do viêm họng, ho kéo dài không khỏi. Được bào chế dưới dạng viên nang uống trực tiếp, Vegtin Xuyên tâm liên vừa giúp tiết kiệm thời gian lại tiện lợi khi sử dụng.